प्रसिद्ध अर्थशास्त्री आचार्य चाणक्य बुद्धिमान हुनुका साथै कुशल राजनीतिज्ञ पनि थिए। उनले आफ्ना नीतिहरूमा व्यक्तिलाई सफलता हासिल गर्ने सबै उपायहरू मात्र बताउनुभएको छैन, त्यसबाट समाजको कल्याण पनि गरेको छ।
उनले आफ्नो नीतिमार्फत जीवनका हरेक पक्षका बारेमा विस्तृत जानकारी दिएका छन् । चाणक्य नीतिमा यस्ता धेरै कुराहरू बताइएका छन्, जसलाई पालना गरेर तपाईं कुनै पनि समस्याबाट बाहिर आउन सक्नुहुन्छ।
आचार्य चाणक्यका अनुसार व्यक्तिको आत्मसम्मान उसको सबैभन्दा ठूलो सम्पत्ति हो । सम्मान कुनै पनि पद प्रतिष्ठा भन्दा बढी मानिन्छ। चाणक्यका अनुसार यदि तपाई इज्जत पाउन चाहनुहुन्छ भने सबैभन्दा पहिले अरुलाई सम्मान दिनुपर्छ ।
अरूको हितको ख्याल गर्ने व्यक्ति। आफ्नो पद, प्रतिष्ठाको घमण्ड नगरी अरूलाई सम्मान गर्ने व्यक्तिलाई सबैले सम्मान गर्छन्। यस्ता व्यक्तिलाई समाजमा सम्मान गरिन्छ ।
त्यसैले यदि तिमी पनि इज्जत पाउन चाहन्छौ भने अरुलाई सम्मान गर। चाणक्य नीतिका अनुसार कुन बानीले तपाईलाई सम्मान दिन्छ थाहा पाउनुहोस्।
शिष्टता
आचार्य चाणक्य भन्छन् कि मानिसको स्वभाव सधैं नम्र हुनुपर्छ। जो नम्र रहन्छ, उसले समाजमा धेरै मान-सम्मान पाउँछ। साथै, जो व्यक्तिको स्वभावमा नम्रता छ, उसले सफलता प्राप्त गर्न सक्षम छ।
अनुशासन
सधैं अनुशासनमा रहनुपर्छ । चाणक्य नीतिका अनुसार व्यक्तिले आफ्नो स्वार्थ र लाभको लागि अनुशासनलाई कहिल्यै बिर्सनु हुँदैन। साथसाथै स्वार्थी बन्नबाट पनि जोगिनु पर्छ किनभने स्वार्थी व्यक्तिले समाजमा अपमानको सामना गर्नुपर्ने हुन सक्छ।
झूटबाट बच्न
चाणक्य नीतिका अनुसार यदि कसैसँग झुट बोलेर आफ्नो फाइदा उठाउनु भयो भने एक दिन तपाइको झूट पक्कै समातिनेछ र आफ्नो इज्जत र इज्जत गुमाउनुहुनेछ । त्यसैले भुलेर पनि झुटको सहारा लिएर कुनै काम गर्नु हुँदैन ।
कसैलाई हानि नगर्नुहोस्
कसै-कसैलाई नराम्रो गर्ने बानी हुन्छ। सधैं कसैलाई नराम्रो गर्ने। यस्ता व्यक्तिहरू कसैको सुख वा उन्नति देख्न सक्दैनन्, त्यसैले उनीहरूलाई नराम्रो गरेर मन शान्त गर्छन्। उनको यही बानीका कारण समाजले पनि उनलाई सम्मानको नजरले हेर्दैन ।
लोभबाट बच्नुहोस्
चाणक्य नीति अनुसार लोभबाट जोगाउनुपर्छ । सधै मिहिनेत गरेर पैसा कमाउ। कतिपय मानिसहरू लोभी हुन्छन् र अक्सर छल गरेर पैसा कमाउँछन्। यस्तो पैसा कुनै कामको छैन, न त धेरै दिन टिक्छ।