शरीरमा बोसोको अतिरिक्त तह कुनै पनि हिसाबले फाइदाजनक हुन सक्दैन। बदलिँदो समयसँगै शरीरलाई फिट राख्ने र तौल नियन्त्रण गर्ने व्यायाम पनि बढेको छ । यसका कारणमा अनियमित खानपान र जीवनशैली, हाम्रो जीवनमा समावेश भएका विभिन्न ग्याजेट र मेसिनले पनि यसमा योगदान पुर्याएको छ ।
यी मेसिनले हाम्रो काम कम गरेको छ तर हाम्रो शारीरिक श्रम निकै कम भएको छ। फलस्वरूप, शारीरिक परिश्रमका कारण हामी पहिले मोटोपना र जीवनशैलीका रोगहरूबाट टाढा थियौं, अहिले हामीलाई सानै उमेरमा घेरिएको छ ।
शरीरबाट अतिरिक्त वजन राख्नु एक महत्त्वपूर्ण कदम हो। यसले तपाईलाई स्वस्थ रहँदा लामो जीवन बाँच्न मद्दत गर्न सक्छ। हाम्रो देशमा प्राचीन विधि र विधिहरूले स्वस्थ रहनको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण उपायहरू सुझाएका छन् र योग त्यसमध्ये एक हो। यसको आधुनिक र अलि छिटो रूप पावर योग हो। यसले तौल घटाउन मात्रै नभई तौल घटाउन पनि मद्दत गर्छ।
विश्वभर प्रसिद्ध हुँदैछ
योग, प्राचीन भारतको मोड, मध्यवर्ती केही दशकहरूमा भारतमा यसको लोकप्रियता गुमाउन थालेको हुन सक्छ। तर हालैका वर्षहरूमा, योग यसको नयाँ रूप र यसको फाइदाहरूलाई ध्यानमा राख्दै भारत लगायत सम्पूर्ण विश्वमा फेरि लोकप्रिय भएको छ।
सामान्यतया, योग अभ्यासहरू शरीर र दिमाग दुवैको स्वास्थ्यलाई कायम राख्न प्रयोग गरिन्छ। यही कारण तपस्या गर्नेहरूले पनि यो साधना गर्छन्। योगले शरीरको प्रत्येक कोशिकालाई फाइदा पुर्याउँछ।
अहिलेसम्म योगाबाट फिटनेस पाइन्छ, तौल पनि नियन्त्रण गर्न सकिन्छ भन्ने मान्यता थियो तर तौललाई छिट्टै घटाउने हो भने योग सही विकल्प होइन । अब पावर योगले यो धारणालाई पनि परिवर्तन गरेको छ। विशेष गरी मलाइका अरोरा र जेनिफर एनिस्टन जस्ता सेलिब्रेटीहरूले यसलाई प्रयोग गरेपछि पावर योग अझ लोकप्रिय भएको छ।
लाभकारी छिटो मुद्रा
वास्तवमा, पुरातन योग अभ्यासहरूमा संलग्न आसनहरूले प्रायः दिमाग-शरीर सन्तुलनको लागि काम गरेको छ, किनभने पहिलेका समयहरूमा मानिसहरूको दैनिक कार्यहरू शारीरिक फिटनेसको लागि पर्याप्त थिए। हाम्रो देशमा दुई दशकअघिसम्म खेतीपाती, मिल चलाउने, इनार, खोला वा पोखरीबाट पानी ल्याउने, लुगा धुने, लुगा पुछ्ने, हिँड्ने वा साइकल चलाउने जस्ता कामहरू हाम्रो देशमा प्रचलित थिए ।
बिस्तारै सुविधाको आगमनसँगै शारीरिक क्रियाकलाप कम हुन थाल्यो । तसर्थ, पहिलेको योग अभ्यासको साथसाथै, केहि विकल्पहरूको आवश्यकता थियो जसले छिटो वजन कम गर्न मद्दत गर्न सक्छ र यसरी शक्ति योगको उदय भयो।
पावर योगले त्यस्ता व्यायाम र कार्यहरूलाई संयोजन गर्दछ जुन द्रुत रूपमा परिवर्तन हुन्छ र शरीरलाई ऊर्जा खर्च गर्न उत्प्रेरित गर्दछ। यही कारणले गर्दा यसको सुरुवात भएको केही समयमै मांसपेशीहरू वार्म अपको अवस्थामा आउँछन् र बोसो द्रुत रूपमा जल्न थाल्छ।
यति मात्र होइन, यी आसनहरूले मांसपेशीहरू निर्माण गर्न र शरीरलाई आन्तरिक शक्ति प्रदान गर्न पनि मद्दत गर्दछ। यसका अलावा यसले स्ट्यामिना र लचकता बढाउन र तनाव कम गर्न पनि मद्दत गर्छ।
सेट फरक हुन सक्छ
योग क्रियाले मानिसको शारीरिक र मानसिक अवस्था कस्तो छ भन्ने कुरालाई सधैं ध्यानमा राख्छ। यही कारणले गर्दा योग क्रियाको अभ्यास गर्दा कुनै रोग वा फरक अवस्थाबाट गुज्रिरहेको व्यक्तिलाई निश्चित आसन गर्न निषेध गरिएको छ।
उदाहरणका लागि, गर्भावस्था वा पेटको कुनै पनि शल्यक्रिया वा रोगको समयमा, पेटमा दबाब दिने आसनहरू नगर्न सल्लाह दिइन्छ। प्रशिक्षकहरूले पनि यो लाइन बारम्बार दोहोर्याउँछन् कि कुनै पनि आसन शरीरमा कुनै दबाब नहुने हदसम्म मात्र गर्नुहोस्।
अहिले देश तथा विदेशका कैयौं सेलिब्रेटीहरुले पावर योग अपनाएको खबर देखेपछि धेरै आम मानिसले पनि यसलाई अपनाउने गर्छन् र अधिकांशले आफ्नो शारीरिक अवस्था बुझेर नै गर्न थालेका छन् ।
उही कुराले समस्या दिन सक्छ किनभने शक्ति योगका विशेषज्ञहरूले प्रत्येक व्यक्तिको अनुसार क्रिया वा आसनहरूको सेट बनाउँछन् र तिनीहरूलाई अभ्यास गराउँछन्। त्यसैले पहिले सिक्नुहोस्, बुझ्नुहोस्, त्यसपछि यसलाई ग्रहण गर्नुहोस्।
अवरुद्ध कार्यहरू
पावर योग अभ्यासहरू कम ब्रेकको साथ द्रुत गतिमा गरिन्छ। सामान्यतया जब तपाइँ योग अभ्यास गर्नुहुन्छ, प्रत्येक आसन पछि, प्रशिक्षकले तपाइँलाई आराम र आराम गर्न केहि क्षणको लागि ब्रेक दिन्छ। पावर योगमा यस्तो हुँदैन ।
यहाँ कुरा द्रुत गतिमा क्यालोरी बर्न गर्ने कुरा भएको हुनाले क्रियाहरू पनि त्यही अनुसार छनोट गरिन्छ र आसन वा कार्यहरू लामो समयसम्म नरोकिराख्नुपर्छ।
यस अन्तर्गत गरिने सूर्यनमस्कार पनि धेरै संख्यामा र छिटो गरिन्छ। यही कारणले गर्दा यसले ट्रेडमिलमा छिटो दौडिएर प्राप्त गर्न सकिने भन्दा छिटो ऊर्जा खपत र पसिना बगाउँछ।
यदि तपाईं चाहनुहुन्छ भने, तपाईंले आफ्नो प्रशिक्षकसँग परामर्श लिएको दुई दिनपछि हप्तामा तीन दिन पावर योग र एरोबिक्स वा जुम्बाको संयोजन पनि गर्न सक्नुहुन्छ।
पावर योगासँग साइकल चलाउने, पौडी खेल्ने, ब्रिस्क वाक गर्ने जस्ता गतिविधिहरू पनि हप्तामा विभिन्न दिन गर्न सकिन्छ। यस कारण एउटै व्यायामले शरीरलाई बोर हुँदैन र सबै व्यायामको फाइदा पनि सम्पूर्ण शरीरलाई प्राप्त हुन्छ ।
यी आसनहरू पालना गर्नुहोस्
वैसे, प्रत्येक प्रशिक्षकले आ(आफ्नो अनुसार शक्ति योग गतिविधिहरूको सेट बनाउँदछ, ताकि व्यक्तिले अधिकतम लाभ लिन सकून्। तर तौल घटाउन सजिलै प्रयोग गर्न सकिने आसनहरू समावेश छन्:
चतुरंग दण्डासना वा तख्ता मुद्रा
वशिष्ठासन वा साइड प्लेङ्क
अर्धा मयुरासन वा डल्फिन पोज
हेडस्ट्यान्ड वा हेडस्ट्यान्ड
वीरभद्रासन वा योद्धा मुद्रा
यी आसनहरूले मांसपेशीहरूलाई बलियो बनाउन, तिनीहरूलाई लचिलो बनाउनका साथै सम्पूर्ण शरीरको हड्डी र जोर्नीहरूलाई बलियो बनाउन, हृदयलाई राम्रोसँग काम गर्न आदि मद्दत गर्दछ। तसर्थ, तिनीहरू कुनै पनि हृदय व्यायामको फाइदाहरू बराबर लाभहरू प्रदान गर्न मानिन्छ। यसमा अष्टाङ्गको योग प्रणालीका आसनहरू नयाँ तरिकाले गरिन्छ।
यी फाइदाहरू हुन सक्छन्
पावर योग विधि चाँडै तौल घटाउनमा मात्र उपयोगी छैन। यसले शरीरलाई अन्य फाइदा पनि दिन्छ। यी समावेश छन्:
फोक्सो र मुटुको कामलाई अझ सहज बनाउनुहोस्
उच्च रक्तचाप नियन्त्रण
कोलेस्ट्रोलको मात्रा नियन्त्रण गर्ने
रगतमा चिनीको मात्रा नियन्त्रण गर्ने
ऊर्जा स्तर बढाउँदै, यो योग पछि तपाईंले आफ्नो दैनिक गतिविधिहरू गर्न पर्याप्त ऊर्जा महसुस गर्नुहुन्छ
मस्तिष्कको कार्यलाई कायम राख्ने
मोटर नियन्त्रण कायम राख्दै
राम्रो निद्रा र बलियो प्रतिरक्षा प्रणाली
हृदय रोग, मधुमेह र स्ट्रोक, आदि जस्ता अवस्थाहरु को रोकथाम।
वास्तवमा, पावर योगका कार्यहरूले एकै साथ सम्पूर्ण शरीरलाई प्रत्येक अंगसँग समन्वय गर्ने मौका दिन्छ। त्यसैले हरेक अंगलाई पनि फाइदा हुन्छ । यो आफैमा एक पूर्ण व्यायाम हो। जुन शरीर र दिमाग दुवै स्तरमा लाभदायक हुन सक्छ।
यी कुराहरूलाई ध्यानमा राख्नुहोस्
हरेक अन्य व्यायाम जस्तै, त्यहाँ शक्ति योग सम्बन्धित केही नियमहरू छन्। अक्सर मानिसहरूले यसलाई हतारमा वा हेर्दा अपनाउछन्, तर यसको सामान्य नियमहरू पालना गर्दैनन्। त्यसैले नतिजा पनि त्यति राम्रो हुँदैन र कहिलेकाहीँ उल्टो समस्या पनि आउन थाल्छ ।
त्यसैले यो महत्त्वपूर्ण छ कि सबैभन्दा पहिले आफ्नो शरीर अनुसार शक्ति योगको लागि सही प्रशिक्षण लिनु पर्छ। यसबाहेक केही कुरामा पनि ध्यान दिनुपर्छ।
पावर योग कक्षाहरू लगभग डेढ घण्टा लामो हुन सक्छ। यदि तपाईं तिनीहरूमा सामेल हुनुहुन्छ भने, त्यसपछि नियमित रूपमा आफ्नो लागि पर्याप्त समय राख्नुहोस्। अभ्यासलाई बीचमा छोड्दा वा कम समयको लागि जोड्दा पनि त्यस्तै फाइदा हुन्छ।
तपाईंले पावर योगको साथ आफ्नो खानाको मात्रा र विधिहरूमा पनि ध्यान दिनुपर्छ। योग गर्नु अघि र पछि के र कसरी खाने भन्ने बारे पर्याप्त जानकारी प्राप्त गर्नुहोस्। योग क्रियाहरू प्रायः बिहान र खाली पेटमा गरिन्छ। यदि तपाइँ यसलाई साँझमा गर्दै हुनुहुन्छ भने, खाना खाएको वा केहि खाए पछि कम्तिमा ४ घण्टा पछि गर्नुहोस्।